O integracji i klasach integracyjnych

Czym jest integracja?

„Integracja” pochodzi od łacińskiego słowa „integratio”, czyli odnowienie, uzupełnienie, dopełnienie, składanie. Jest ona nowym modelem w oświacie, przeciwieństwem segregacji uczniów sprawnych i niepełnosprawnych. Chcąc, aby nasze społeczeństwo, w którym żyjemy było humanitarne, musimy zachować szacunek dla każdego człowieka. Niepełnosprawność nie oznacza, że jeżeli ktoś jest nią dotknięty, jest mniej wartościowy jako człowiek, że ma mniejsze prawo do edukacji. Wszyscy powinniśmy o tym pamiętać.

Integracyjny system edukacji polega na kształceniu i wychowywaniu osób z odchyleniami od normy w stanie zdrowia i rozwoju w powszechnych szkołach oraz w placówkach oświatowych, przy uwzględnieniu specyficznych potrzeb poznawczych i edukacyjnych takich uczniów oraz na stworzeniu warunków (przez dodatkowe zabiegi, świadczenia i pomoce naukowe) pozwalających na zaspokojenie tych potrzeb. Tak więc
w pedagogice specjalnej termin „integracja” może mieć szerszy i węższy zakres znaczeniowy. W szerszym znaczeniu wyraża umiejętność harmonijnego współżycia i współdziałania osób niepełnosprawnych we wszystkich formach i sytuacjach życia społecznego – w szkole, domu, pracy, czasie wolnym, czyli sprowadza się do integracji społecznej. Z kolei wąskie znaczenie tego terminu dotyczy integracji szkolnej, czyli włączania niepełnosprawnych uczniów do nauki w ogólnodostępnych szkołach i placówkach kształcenia masowego razem z uczniami pełnosprawnymi oraz umożliwiania im korzystania ze środków pomocniczych stosownie do indywidualnych możliwości.

Czym jest klasa integracyjna?

Klasa integracyjna to możliwość wspólnego kształcenia dzieci niepełnosprawnych z dziećmi zdrowymi. Podstawowym założeniem tej klasy jest stworzenie każdemu dziecku optymalnych warunków rozwoju zarówno w sferze procesów poznawczych i intelektualnych, jak również w sferze emocjonalno-społecznej. Dzieci niepełnosprawne kwalifikowane są do oddziału integracyjnego na podstawie orzeczenia  poradni psychologiczno – pedagogicznej. Do osób tych zaliczamy przede wszystkim dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, niedowidzące lub niedosłyszące, dzieci z autyzmem lub zespołem Aspergera, niesprawne ruchowo, przewlekle chore, z niedostosowaniem społecznym. Z kolei dzieci zdrowe dobierane są na podstawie zgody prawnych opiekunów dziecka.

Klasa integracyjna liczy od 15 do 20 uczniów, w tym 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych. W klasie tej pracuje dwóch nauczycieli: nauczyciel wiodący-nauczyciel przedmiotu oraz nauczyciel wspierający – pedagog specjalny. Program nauczania w klasie integracyjnej jest taki sam jak w każdej innej, równoległej klasie. Jednakże realizowane przez nauczyciela wiodącego treści są dostosowywane do indywidualnych potrzeb i możliwości dzieci niepełnosprawnych. A więc w nauczaniu integracyjnym wszyscy uczniowie pracują na lekcji, opierając się na tym samym temacie, ale w stopniu zależnym od własnych możliwości intelektualnych. Dodatkowo dla każdego dziecka posiadającego orzeczenie poradni psychologiczno – pedagogicznej opracowywany jest w szkole Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET), w którym zawarte są cele, metody i formy wykorzystywane do pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Program ten konstruowany jest przez zespół, w skład którego wchodzą nauczyciele oraz specjaliści pracujący z dzieckiem. Każdy IPET jest na bieżąco modyfikowany oraz poddawany ewaluacji -      wielospecjalistycznej ocenie poziomu funkcjonowania ucznia.

W klasie integracyjnej dzieci z niepełnosprawnością, często zachęcane przez swoich rówieśników, stawiają sobie takie same cele i wymagania. Zdarza się, że są to wyzwania przekraczające ich możliwości, z góry skazane na niepowodzenie. I choć wydawałoby się, że wywołać to może tylko zniechęcenie u dzieci z niepełnosprawnością, to jednak jest pewnego rodzaju lekcją budowania realnego wizerunku samego siebie. Bez wątpienia wspólna edukacja dzieci zdrowych i niepełnosprawnych jest możliwa i pomimo pewnych trudności przynosi obustronne korzyści - zarówno w sferze wychowawczej, jak i dydaktycznej. Dzięki niej dzieci zostają przygotowane do zniesienia ograniczeń spowodowanych swoją ułomnością i decydowania o sobie, ale przede wszystkim integracja staje się dla nich szkołą samodzielności.

Dlaczego warto wybrać klasę integracyjną?

Klasa integracyjna jest wyjątkowa pod wieloma względami. Współpraca dwóch nauczycieli i mała liczebność uczniów pozwalają na pełną indywidualizację pracy dydaktycznej, stałe dostosowywanie treści programowych do możliwości uczniów, stopniowanie trudności zadań, stosowanie ciekawych metod aktywizujących. Indywidualizacja pracy dotyczy również uczniów zdolnych, dla których opracowuje się dodatkowe zadania. Na lekcji uczniowie mają szansę częściej wypowiadać się i poruszać interesujące ich zagadnienia. Uczniowie zdrowi, przeciętni, zdolni i ambitni wspierają, pomagają, tłumaczą, ale najczęściej motywują do pracy uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi.

Nauka w klasie integracyjnej sprzyja wykształcaniu u uczniów postawy tolerancji, akceptacji, empatii, gotowości służenia pomocą, a więc przeciwdziała istniejącym tendencjom do wykluczenia osób niepełnosprawnych ze społeczeństwa. Dzięki uczęszczaniu do klasy integracyjnej dzieci uczą się traktowania odmienności jako czegoś naturalnego. Kontakt dziecka sprawnego z niepełnosprawnym kształtuje właściwą postawę wobec innych ludzi, skłania do większej otwartości i wyrozumiałości. Możliwość porównania własnych ograniczeń i trudności z codziennymi zmaganiami osób niepełnosprawnych uczy pokory i cierpliwości w pokonywaniu życiowych przeszkód. Ponadto pamiętajmy, że edukacja szkolna to zaledwie początek edukacji obywatelskiej. A wszystkie wartości, jakie uda się zaszczepić w dzieciństwie, z pewnością zaowocują w przyszłości.